Hoever mag ik mijn aansprakelijkheid uitsluiten in algemene voorwaarden?

3 minuten mr. Mariëlle Ducaat contractenrecht voor ondernemers 09 augustus 2016 2024

Het is de meest voorkomende vraag van de ondernemer: in hoeverre mag ik in mijn algemene voorwaarden mijn aansprakelijkheid uitsluiten? Het antwoord op deze vraag is afhankelijk van met wie de ondernemer zaken doet. Het maakt namelijk een verschil of de contractspartij een ander bedrijf is (B2B) of dat de contractspartij een particulier is (consument). In het onderstaande behandel ik de situatie waarin bedrijven onderling zaken doen met elkaar.

Uitsluiten aansprakelijkheid bedrijven onderling

De wet kent slechts twee beperkingen als het gaat om het uitsluiten van aansprakelijkheiden tussen bedrijven onderling. Het uitsluiten van aansprakelijkheid is niet toegestaan in geval van opzet of in geval van bewuste roekeloosheid. Dat is opzich ook wel logisch. Het zou natuurlijk te zot voor woorden zijn als een ondernemer opzettelijk schade berokkent in de uitvoering van zijn werkzaamheden en zich vervolgens achter het exoneratiebeding in zijn algemene voorwaarden kan verschuilen. Dat vond de wetgever dan ook een brug te ver. Het uitsluiten van aansprakelijkheid in geval van opzet of bewuste roekeloosheid in uw voorwaarden is dan ook ''of limits''. Maar wat mag dan wel?

In principe mag -behoudens de twee uitzonderingen zoals hiervoor genoemd- een hele hoop. De algemene hoofdregel van wat is toegestaan is onder meer in de jurisprudentie uiteengezet. Bij de beoordeling van (de redelijkheid van) exoneratiebedingen moet worden gelet op de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden tot stand zijn gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval. Die beoordeling dient dus plaats te vinden aan de hand van alle omstandigheden van het geval. Als een beding door deze toets heen komt en niet als onredelijkb bezwarend wordt aangemerkt, kan het nog zo zijn dat op grond van de redelijkheid en billijkheid het beding als onaanvaardbaar dient te worden aangemerkt. Omdat bedrijven geacht worden -als professionele partijen- hun mannetje te kunnen staan, ligt de lat hoog om een beding als onaanvaardbaar aan te merken. Een bedrijf wordt in principe geacht te weten waarmee het instemt als algemene voorwaarden worden aanvaard. Je moet als bedrijf dus van goede huize komen wil je met succes een beroep doen op de vernietigbaarheid van een exoneratiebeding.

Belangenafweging rechter

Een rechter zal altijd kijken of de specifieke uitsluiting in de omstandigheden van het geval redelijk is. Elementen die daarbij een belangrijke rol spelen zijn bijvoorbeeld het gaat om een algemeen (standaard) beding in de algemene voorwaarden, of dat het een beding is dat onderdeel uitmaakt van een uitonderhandeld contract. In dat laatste geval zal het beding minder snel als onredelijk bezwarend worden aangemerkt. Partijen hebben hier immers over onderhandeld. Ook de hoedanigheid van beide contractspartijen en de mate waarin de aansprakelijkheid is uitgesloten (geheel of slechts gedeeltelijk) spelen een belangrijke rol. De rechter zal deze zaken meenemen en uiteindelijk een belangenafweging maken om te beoordelen of een beding aanvaardbaar is of niet.

Samenvattend

Bedrijven mogen hun aansprakelijkheid in algemene voorwaarden vergaand beperken. De absolute grens ligt bij bewuste roekeloosheid en opzet. Dat zijn situaties waarin aansprakelijkheid niet uitgestloten mag worden. Voor het overige zal een rechter een exoneratiebeding onderwerpen aan de norm van artikel 6:233 BW waarbij het uitgangspunt in principe is dat (vergaande) uitsluiting van aansprakelijkheid toelaatbaar is, maar dat altijd acht moet worden geslagen op de specifieke omstandigheden van het geval. Onze juristen kunnen u adviseren in hoeverre u voor uw onderneming eventuele aansprakelijkheden zoveel mogelijk kunt beperken. Bent u nieuwsgiering (geworden)? Neem dan gauw contact met ons op.